Thời hạn và thời hiệu khởi kiện tranh chấp đất đai

Các sự việc liên quan đến tranh chấp đất đai, đặc biệt các cá nhân, tổ chức trong quan hệ tranh chấp đều quan tâm trước hết đến thời hạn và thời hiệu khởi kiện tranh chấp đất đai. Thời hiệu sẽ khác nhau đối với từng loại đất đai, trường hợp cụ thể trong pháp luật Việt Nam cũng như thời hạn khởi kiện. Nếu không nắm chắc quy định của pháp luật về thời hiệu, thời hạn của từng loại tranh chấp thì rất khó để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Trong bài viết hôm nay, Dịch vụ đáo hạn ngân hàng – Trust Holding sẽ cung cấp cho bạn đầy đủ những thông tin cần thiết về vấn đề “Thời hạn và thời hiệu giải quyết tranh chấp đất đai“.

Phân biệt thời hạn và thời hiệu khởi kiện tranh chấp đất đai

Khái niệm

• • Thời hạn: Không tính ngày bắt đầu vào thời hạn
  • Thời hiệu: Tính ngày bắt đầu của thời hiệu vào thời hiệu.

Điều 156 Bộ luật dân sự 2015 quy định: “Thời hiệu được tính từ thời điểm bắt đầu ngày đầu tiên của thời hiệu và chấm dứt tại thời điểm kết thúc ngày cuối cùng của thời hiệu”.

Vấn đề gia hạn

• • Thời hạn: Được gia hạn, kéo dài thời hạn khi đã hết thời hạn.
  • Thời hiệu: Vì thời hạn là do pháp luật quy định nên không được rút ngắn, kéo dài, không được gia hạn nếu thời hiệu hết.

Hết thời gian thì hậu quả pháp lý ra sao?

• • Thời hạn: Phải gánh chịu hậu quả bất lợi nào đó đối với chủ thể tham gia giao dịch dân sự đó.
  • Thời hiệu: Hậu quả pháp lý không phải gánh chịu

Thời hiệu khởi kiện là gì?

Tại Điều 184 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 quy định thời hiệu khởi kiện, thời hiệu yêu cầu giải quyết việc dân sự được thực hiện theo quy định của Bộ luật dân sự.

Theo Điều 149 Bộ luật Dân sự 2015 định nghĩa về thời hiệu như sau:

• • Thời hiệu là thời hạn do luật quy định mà khi kết thúc thời hạn đó thì phát sinh hậu quả pháp lý đối với chủ thể theo điều kiện do luật quy định. Thời hạn là một khoảng thời gian được xác định từ thời điểm này đến thời điểm khác.
  • Tòa án chỉ áp dụng quy định về thời hiệu theo yêu cầu áp dụng thời hiệu của một bên hoặc các bên với điều kiện yêu cầu này phải được đưa ra trước khi Tòa án cấp sơ thẩm ra bản án, quyết định giải quyết vụ, việc. Người được hưởng lợi từ việc áp dụng thời hiệu có quyền từ chối áp dụng thời hiệu, trừ trường hợp việc từ chối đó nhằm mục đích trốn tránh thực hiện nghĩa vụ.
  • Thời hiệu khởi kiện là thời hạn mà chủ thể được quyền khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết vụ án dân sự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm; nếu thời hạn đó kết thúc thì mất quyền khởi kiện theo quy định tại Khoản 3 Điều 150 Bộ luật Dân sự 2015.

Trường hợp không được áp dụng thời hiệu khởi kiện

Thời hiệu khởi kiện không được áp dụng theo (Điều 155 Bộ luật Dân sự 2015. Vì trong trường hợp tranh chấp về quyền sử dụng đất theo quy định của Luật Đất đai (Tranh chấp về quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai là tranh chấp ai có quyền sử dụng đất đó theo quy định tại điểm c khoản 2 Điều 23 Nghị quyết số 03/2012/NQ-HĐTP ngày 03/12/2012)

Đồng nghĩa với những tranh chấp về quyền sử dụng đất, đối với một trong các bên chủ thể có quyền nộp đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp theo quy định của pháp luật khi nhận thấy quyền và lợi ích của chủ thể đó bị xâm phạm vào bất kỳ thời điểm nào thì đều bởi thời hiệu khởi kiện trong trường hợp này không được xét đến và áp dụng.

Hay nói cách khác, không áp dụng thời hiệu khởi kiện, không bị hạn chế thời hạn khởi kiện đối với các tranh chấp về quyền sở hữu tài sản, đòi lại quyền sử dụng đất do người khác quản lý, về việc chiếm hữu, đòi lại tài sản thông qua giao dịch dân sự.

Đất đai khác khi xảy ra tranh chấp thời hiệu khởi kiện như thế nào?

Tương tự căn cứ Điều 23 Nghị quyết số 03/2012/NQ-HĐTP ngày 03/12/2012 quy định: Áp dụng thời hiệu khởi kiện được quy định trong văn bản quy phạm pháp luật đó đối với tranh chấp dân sự mà văn bản quy phạm pháp luật có quy định về thời hiệu khởi kiện.

Từ các văn bản pháp luật có liên quan khác và quy định trên ta thấy được:

Đối với hợp đồng chuyển quyền sử dụng đất, hợp đồng thuê quyền sử dụng đất, hợp đồng thuê lại quyền sử dụng đất thuộc loại tranh chấp dân sự phát sinh từ giao dịch dân sự thì thời hiệu khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng là 03 năm, kể từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm. (Điều 429 Bộ luật Dân sự 2015).

Đối với tranh chấp đất đai là di sản thừa kế thì thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là 10 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế. Thời hiệu yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết để lại là 03 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế. (Điều 623 Bộ luật Dân sự 2015).

Thủ tục khởi kiện tranh chấp đất đai

Theo quy định cũ khi khởi kiện tranh chấp đất đai vụ án bắt buộc phải tiến hành hòa giải tại UBND phường, xã, hiện nay thì không bắt buộc, đây là một trong các điểm mới giải quyết sự tồn đọng và sự phức tạp trong việc giải quyết các tình huống tranh chấp đất đai. Như phải thực hiện thủ tục quyết định hành chính cho việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trước khi khởi kiện tranh chấp đất đai trong trường hợp khi xảy ra sự việc tranh chấp mà giấy chứng nhận quyền sử dụng đất bị cấp sai.

Thời hiệu khởi kiện tranh chấp đất đai được xác định như thế nào?

Phải tuân thủ cách tính thời hạn trong việc tính thời hiệu. Thời hiệu được tính từ thời điểm bắt đầu ngày đầu tiên của thời hiệu và ngày chấm dứt tại thời điểm kết thúc ngày cuối cùng của thời hiệu. Vì thế cách xác định thời hiệu phụ thuộc vào cách xác định thời điểm bắt đầu, thời điểm kết thúc cũng như thời điểm được xác định.

Tuy nhiên, cũng có trường hợp như: Thời hiệu đòi lại tài sản là nhà đất không xác định ngày kết thúc thời hiệu. Các trường hợp này thuộc dạng thời hiệu chỉ có thời điểm bắt đầu mà không quy định thời điểm kết thúc.

“Điểm mốc” hay hiểu cách khác là thời điểm được xác định thông thường là ngày có sự kiện pháp lý xảy ra các trường hợp như: vi phạm nghĩa vụ thanh toán, người để lại di sản chết, ngày xảy ra tai nạn, …

Khi nào thời hiệu khởi kiện bắt đầu?

Thời hiệu yêu cầu giải quyết việc tranh chấp đất đai

Thời hiệu yêu cầu giải quyết việc dân sự được tính từ ngày phát sinh quyền yêu cầu, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

Thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự (cụ thể là tranh chấp đất đai) được tính từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

Khoảng thời gian xảy ra một trong các sự kiện mà thời gian không tính vào thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự, thời hiệu yêu cầu giải quyết việc dân sự sau đây:

Thứ nhất, quyền yêu cầu không thể khởi kiện, yêu cầu trong phạm vi thời hiệu, sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan làm cho chủ thể có quyền khởi kiện.

Sự kiện không thể khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép xảy ra một cách khách quan, không thể lường trước được và không thể khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép là sự kiện bất khả kháng.

Những trở ngại tác động làm cho người có quyền, nghĩa vụ dân sự không thể biết về việc quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm hoặc không thể thực hiện được quyền, nghĩa vụ dân sự của mình do hoàn cảnh khách quan là trở ngại khách quan.

Thứ hai, người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự chưa có người đại diện khác thay thế trong trường hợp sau đây:

• Người đại diện vì lý do chính đáng mà không thể tiếp tục đại diện được;
• Người đại diện chết nếu là cá nhân, chấm dứt tồn tại nếu là pháp nhân.

Thứ ba, chưa có người đại diện trong trường hợp người có quyền khởi kiện, người có quyền yêu cầu là người chưa thành niên, mất năng lực hành vi dân sự, có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự.

Bắt đầu lại thời hiệu khởi kiện

Thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự bắt đầu lại trong trường hợp sau đây:

• Bên có nghĩa vụ đã thừa nhận một phần hoặc toàn bộ nghĩa vụ của mình đối với người khởi kiện;
• Bên có nghĩa vụ thừa nhận hoặc thực hiện xong một phần nghĩa vụ của mình đối với người khởi kiện;
• Các bên đã tự hòa giải với nhau.

Kể từ ngày tiếp theo sau ngày xảy ra các trường hợp trên thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự được bắt đầu lại.

Kết luận

Tìm hiểu về thời hạn và thời hiệu khởi kiện tranh chấp đất đai sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc giải quyết trong thời hiệu quy định để tránh quá hạn. Đồng thời việc xác định đúng thời hiệu khởi kiện có ý nghĩa rất quan trọng trong hoạt động giải quyết tranh chấp của Tòa án cũng như trong hoạt động kiểm sát việc giải quyết các vụ án của Viện kiểm sát. Trust Holding – Dịch vụ đáo hạn ngân hàng Hotline : 0931.346.386 (zalo,viber) luôn tạo cho các bạn giá trị thông tin cần thiết nhất, cảm ơn sự tin tưởng của các bạn.